ჩვენ ჯგუფი ,,ასტრონომები" გახლავართ. ვმონაწილეობთ სასკოლო პროექტში ,,გიგანტური მაგნიტი" ჩვენ გვევალებოდა გამოგვეკვლია, უცვლელია თუ არა დედამიწის მაგნიტური ველი, რა მნიშვნელობა აქვს მაგნიტოსფეროს  ჩვენი პლანეტისთვის, რა არის პოლარული ციალი, მაგნიტური ანომალიები, მაგნიტური ქარიშხალი და  რა  გავლენას  ახდენენ ისინი ატმოსფეროში და დედამიწაზე  მიმდინარე  პროცესებზე  

პოლარული ციალი 

 მზე კოსმოსში ყველა მიმართულებით უხილავი ნაწილაკების უწყვეტ ნაკადს  აფრქვევს, რომელსაც მზის ქარი ეწოდება  როდესაც ესნაწილები დედამიწის პოლუსების მიერ მიიზიდება, ჩნდება საოცარი ნათება რომელსაც პოლარული ციალი ეწოდება

 პოლარული ციალი ორივე ნახევარსფეროს მაღალი განედების ოვალური სარტყლის ზონებში აღინიშნება, რომელთაც დედამიწის მაგნიტური სარტყელი არტყავს ,ანუ ავროლარურ ოვალებში. ავროლარული ოვალების დიამეტრი წყნარი მზის პირობებში 3000კვ.მეტრს შეადგენს. დღის მხარეს ხონის საზღვარი მაგნიტური პოლუსიდან 10-16 არის დაშორეული ღამით -20-23 რამდენადაც დედამიწის მაგნიტური პოლუსები გეოგრაფიულს ჩამორჩება-12-ით, პოლარული ციალი შეინიშნება 70-67 განედებზე.

 პოლარული ციალი გაზაფხულობით და შემოდგომობით უფრო ხშირია ვიდრე ზამთრობით და ზაფხულობით. პოლარული ციალი ცის სწრაფცვლადი ფერთა ნათების, მოძრავი სხივების ხაზებზე, გვირგვინებისა და „ფარდების“ ბზინვარებით ვლინდება. პოლარული ციალის ხანგრძლივობა რამდენიმე საათიდან რამდენიმე დღემდე გრძელდება.

პოლარული ციალი  ყველაზე ხშირად შეიმჩნევა დედამიწის პოლარულ უბნებში, რომელიც ლამაზ-ლამაზ ფარდებს და ბაფთებს წააგავს    

                        მაგნიტური ველი

უცვლელია თუ არა დედამიწის მაგნიტური ველი?  დედამიწის მაგნიტური ველი უცვლელი არ არის.ის დროთა განმავლობაში იცვლება. გერმანელი ფიზიკოსების მონაცემებით, დედამიწის მაგნიტური ველი ბოლო 150 წლის განმავლობაში 10% არის შესუსტებული. უკანასკნელი ცნობებით მოსალოდნელია ველის კიდევ უფრო შესუსტება, რის გამოც მზის რადიაცია ხელოვნურ თანამგზავრებს სერიოზულ საფრთხეს შეუქმნის.

ის ფაქტი,  რომ დედამიწის მაგნიტური ველი იცვლება 1635 წელს გელიბრანდმა დაადგინა. მოგვიანებით კი ისიც დაადგინეს, რომ მაგნიტური ველის ცვლილება შეიძლება გამოწვეული იყოს ამა თუ იმ გეოგრაფიულ მოდამოში სასარგებლო წიაღისეულის, კერძოდ კი ფერომაგნეტიკების ან მაგნეტიტის არსებობით. ეს მიდამოები სხვა გეოგრაფიული ადგილებისგან ძლიერი მაგნიტური ველით გამოირჩევა. ამბობენ, რომ  ასეთ ადგილებში იქმნება ე.წ მაგნიტური ანომალიები. მაგ, კურსკის ანომალია საშუალოზე 5-ჯერ უფრო ძლიერი მაგნიტური ველით ხასიათდება

მარსმა დაკარგა მაგნიტური ველი

სინამდვილეში უცნობია, თუმცა დიდი შანსია რომ იქნებოდა, რადგან სიცოცხლისთვის საჭირო პირობები კი იყო.მარსს ქონდა წყალი, ატმოსფერო, ტენიანი გარემო, ნორმალური ტემპერატურა, სეზონური ცვლა. თუმცა შემდეგ უცნობი მიზეზის გამო ყველაფერი გაქრა, წყალი (ახლა ალბათ პლანეტის სიღრმეში შემორჩებოდა) ატმოსფერო, ყველაფრის მიზეზი არც ისეთი ძნელი მისაგნებია, მარსმა თითქმის დაკარგა თავისი მაგნიტური ველი. მაგნიტური ველი კი კოსმოსში მთავარი დამცავი ფარია მზის რადიაციისგან. სწორედ მზის დამღუპველმა ძალამ აქცია მარსი უდაბურ პლანეტად. არავინ იცის რატომ დაკარგა მარსმა მაგნიტური ველი.

 ემუქრება თუ არადედამიწას მარსის ბედი?

არავინ იცის, თუმცა ფაქტია მაგნიტური ველი სუსტდება, იზრდება მაგნიტური ანომალიები, ამის ნათელი მაგალითია სამხრეთ ატლანტიკური ანომალია, სადაც მაგნიტური ველის გავლენა უსუსტესია და შესაბამისად მაღალია მზის რადიაცია, რაც საფრთხეს უქმნის პერიოდულად, სატელიტურ თანამგზავრებს, თვითმფრინავებს და ადამიანებს. მაგალითად ჰაბლის კოსმოსური ტელესკოპიც კი უფუნქციო ხდება იმ მონაკვეთში როცა სამხრეთ ატლანტიკური ანომალიის თავზე ხვდება. არავინ იცის რა იწვევს მაგნიტური ველის დასუსტებას, იქნებ დედამიწის რკინის გავარვარებული ბირთვის ბრუნვა ნელდება, რომელის მოძრაობისგან წარმოქმნილი მაგნიტური ველი ჩვენივე მშობელი მზისგან გვიცავს.

დედამიწაზე კი თითქმის ოთხი მილიარდი წელია არსებობს სიცოცხლე და შესაბამისად დედამიწის მაგნიტური ველი არსად გამქრალა, წინააღმდეგ შემთხვევაში ასეთი მრავალფეროვანი სიცოცხლე როგორც ჩვენს პლანეტაზეა ვერ იარსებებდა, თუმცა კი მაგნიტური ველი ყოველთვის განიცდიდა და განიცდის ცვლილებას, მაგნიტური პოლუსები ყოველ 500 ათას წელიწადში ერთხელ ადგილს იცვლიან, თუმცა ეს ცვლილება არ ხდება ერთბაშად. პოლუსები წელიწადში 25 ფუტით ინაცვლებენ.

მზის აქტოვობა

დროდადრო მზის  ატმოსფეროში წარმოიშობა ე.წ აქტიური არეები რომელთა რაოდენობაც რეგულარურად მეორდებასაშუალოდ ყოველი 11 წლის შემდეგ აქტიური არეების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი გამოვლინება პოტოსფეროში შემჩნეული მზის ლაქები.

პერიოდს რომალთა ლაქები სულ არ შეიმჩნევა, მზის აქტიობის მინიმუმი ეწოდება. მინიმუმის შემდეგ მზის ეკვადორისს გასწვრივ ორივე მხარეს ჩნდება ლაქების ზონები, რომელთა ინტენსიურობაცთანდათან იზრდება. სამ-ოთხ წელიწადში დგება მზის აქტივობის მაქსიმუმი. მერე მზის აქტივობა თანდათან ეცემა დადაახლოებით თორმეტი წლის შემდეგ კვლავ მინიმუმი მეორდება. მაქსიმუმის დროს შეიმჩნევა მზის აქტიური არეების აფეთქების მსგავსი მკვეთრი ნათება.ხშირია ამოფრქვევა, რომლის დროსაც, არის გიგანტური შადრევნებ პროტუბერანცები,ზედაპირიდან ათასობით კილომეტრზე გამოირტყორცნება და წამში 1000კმ-მდე სიჩქარეს ანვითარებს.

მზის ქარი

მზიური ქარი-ეს იონიზირებული  ნაწილაკის ნაკადია (ძირითად ა ჰელიუმ-წყალბადის პლაზმის, უფრო მძიმე ელემენტის მცირე ჩანართებით), რომელიც მზის ატმოსფეროს ზედა ფენებიდან  მოედინება.

საინტერესოა, რა აჩქარებს მზის ქარებს? ამ კითხვაზე პასუხს მეცნიერები ათწლეულების მანძილზე ეძებდნენ პასუხს. სამოცდაათიანებში და ოთხმოცდაათიანებში ჩატარებული დაკვირვებებით დადგინდა რამოდენიმე ვერსია რომ, ქარის აჩქარების მიზეზი ე.წ  იონური ციკლოტრონული ტალღებია „ისინი მზის მაგნიტური ველის გარშემო ტალღისმაგვარ  რიტმში მბრუნავი პროტონებისგან შედგებიან.მზის მიერ გამოშვებული ციკლო–ტრონული  ტალღები< მზიურ  ქარში გადიან  გაზებს მილიონ გარადუსამდე აცხელებენ და მილიონობით კმ/ სთ სიჩქარემდე აჩქარებენ მას.